Ön çapraz bağ nedir? Ne görevi yapar?

Ön çapraz bağ diz ekleminin içinde ve ortasında yer alan ve birbirini çaprazlayan iki bağdan biridir. Ön çapraz bağ tibianın (kaval kemiği) femura (uyluk kemiği) göre öne doğru kaymasını sınırlandırarak ve dizin dönme hareketlerini kısıtlayarak dizin sağlamlığında önemli rol oynar ve eklemdeki streslerin azaltılmasını sağlar. Ön çapraz bağın kopması, dizde en sık görülen bağ yaralanmasıdır. Her yaştan spor yapan insan sayısının hızla artması nedeniyle bağın yaralanma sıklığı da giderek artmaktadır.

Ön çapraz bağ nasıl yaralanır?

Ön çapraz bağ sıklıkla ayak yerde sabitken vücudun diz merkez olacak şekilde dönmesi sonucunda ya da dize yandan direkt olarak gelen darbeler sonucunda yaralanabilir. Eğer direkt darbe sonucu bir yaralanma söz konusu ise sıklıkla beraberinde menüsküs, kıkırdak ve diğer dokularda hasar da söz konusudur. Çoğu ön çapraz bağ yaralanması sportif aktiviteler sırasında olur. Sıklıkla yaralanma sırasında direkt temas yoktur.

Şikayetleri nelerdir?

Ön çapraz bağı kopan birinde yaralanmayı takiben hemen birkaç saat içinde dizde  şişlik ortaya çıkar. Bu şişmenin nedeni kopan bağdan diz içine olan kanamadır. Bu sırada dizden bir ses de gelebilir. Yaralanma sonrası dizi şişen 100 sporcunun yaklaşık 70’inde ön çapraz bağın kopmuş olduğu düşünülmelidir. Yaralanma şeklinin sorularak ortaya konulması önemlidir. Çoğu yaralanma ayak yere sabit olarak basarken dizin ve vücudun kuvvetle bir tarafa dönmesiyle gelişir ve genellikle bir darbe söz konusu olmayabilir.

Ön çapraz bağ yırtığı ayrıca bacağın iç tarafına gelen tekme ile dizin dışa doğru zorlanmasıyla olur. Travma anında hastanın “dizinin döndüğünü” ve “dizinden ses geldiğini” söylemesi de önemli bir ip ucudur. Ön çapraz bağı yırtılan sporcu, tüm isteğine ve muhtemel zorlamalara rağmen oyunu devam ettiremez.

Ön çapraz bağ yırtığının tanısı nasıl konulur?

Diz ekleminin içinde veya dışında yaralanması muhtemel başka yapılar da vardır. Bu nedenle öncelikle dizin kapsamlı bir muayenesi yapılmalıdır. Sonra ön çapraz bağın bütünlüğünü anlamaya yönelik özel tesler yapılır. Bu testler le ön çapraz bağın yırtığı anlaşılabilir. Eski yırtıklarda veya kopmalarda tanıyı koymak daha kolaydır. Muayeneden sonra mutlaka dizin filmleri çekilmelidir. Eklemi oluşturan kemiklerde kırık veya çatlak varsa filmde görülür. Eklem yüzeyinden kopup eklem içine düşen bir kemik parçası görülebilir. Ayrıca ön çapraz bağ bazen kemiğe yapışma yerinden bir kemik parçası ile de kopabilir. MRG ön çapraz bağ kopukluğunda ek olası başka yaralanmaları göstermede yararlıdır. Rrka çapraz bağ yaralanması tek başına olabileceği gibi diğer diz içi doku yaralanmaları ile beraber olması da nadir değildir. Özellikle yan bağ yaralanmaları ve kıkırdak yaralanmaları birlikte sık görülür.

Ön çapraz bağ yırtıkları ile birlikte menisküs yırtıkları %40-%60 sıklıkla görülür.