Aşil tendon kopmaları
Topuk kemiği ile baldır arasında bulunan aşil tendonu tendon kopmaları içerisinde oluşturduğu sonuçlar açısından en önemli tendon yaralanmasıdır. Özellikle orta yaşlarda, tekrarlayıcı yaralanmalar sonrasında, aşırı zorlama veya direkt darbe sonucu oluşur. Ayrıca sporcularda özellikle parmak üstünde yükselmişken ayağın takılması veya adım atma sırasında parmağın yere takılması sonucu aşırı yüklenmelerinde de küçük bir yırtıktan tam kopmaya kadar değişen farklı yaralanma ortaya çıkar.
Tendonun yaralandığı yer farklılık gösterir. Bu üst kısımda baldırda kas-tendon birleşme yerinde, tendonun orta kısmında, alt kısımda topuk kemiğine (kalkaneus) yapışma yerinde veya topuk kemiğinden kemik parça koparacak şekilde olabilir. Hastaların aniden, bıçak saplanır gibi ağrı veya baldırda bir şeyin koptuğunu ifadesi en tipik bulgudur.
Parmak ucunda hareket yapan kişinin topuğu aniden yere değer, yürüyemez, adım atmak isterse topuğun hemen biraz yukarısı ağrır. Kısa zamanda tendon üzerinde ağrı ve duyarlılık olur. Yırtık olan yerde parmakla hissedilen bir boşluk oluşur.
Gecikmiş yaralanmalarda vücut aradaki boşluğu doldurduğu için boşluk hissedilemez ama hastalarda ayak bileği hareketlerinde güçsüzlük kalır ve güçlü adım atamama tüm hastalarda ortak bulgudur. Kopmuş aşil tendonu tanısında muayene ile yeterli bilgi edinilebilirse de günümüzde ultrasongrafi ve MRG gibi diğer tanı araçlarda kullanılabilir.
Tedavide ameliyat ve alçılama gibi ameliyatsız yöntemler halen uygulamakta ise de, son yıllarda cerrahi girişim daha yaygın kullanılmaktadır. Her iki yöntemin kendisine özgü üstünlük ve sakıncaları vardır. Yaralanmayı izleyen ilk 48 saatte yapılan alçı tedavisinin sonuçları cerrahi kadar yüz güldürücüdür. Ancak 1 haftadan fazla gecikmelerdeki bu tür alçı ile yapılan tedavilerde tekrar kopma olasılığını artırmaktadır. Eğer tam olmayan yırtılma düşünülüyorsa 6 hafta süre, alçı ile tedavi yapılabilir. Bundan sonra egzersizlere ve yük vermeye geçilir.
Tendon kopmalarındaki cerrahi tedavide tendondaki yırtık kısım uygun teknikle tamir edilerek kas ve tendon normal fizyolojik uzunluğu sağlanılır. Cerrahi sonrasında yine bir süre alçı veya benzeri hareketsizliği sağlayan cihaz kullanılmalı ve sonrasında yoğun egzersiz programı uygulanması gereklidir. Aşil tendon yırtığı çoğunlukla uzun aralar sonrası başlanan spor karşılaşmaları ve birden yapılan yoğun egzersiz sonrası ortaya çıkar. Böylesine önemli ve yırtılması durumunda ciddi iş kayıplarına neden olan bu tendonun yırtılmasının önlenmesi çok önemlidir.
Korunmada ana prensip spora başlamadan önce gevşeme ve germe egzersizleri ile ısınma hareketlerini yapmaktan geçer. Tabiî ki uzun aralarla tekrar yapılan sporlarda spora aşamalı başlamak ve haftalar içinde egzersiz veya spor miktarını artırmak temel kuraldır.
