Ayak bileği yaralanmaları
Ayak bileği eklemi, kaval kemiğini oluşturan (tibia ve fibula) iki kemik ile, bu kemiklerin eklem yaptığı talus adı verilen kemiklerden oluşan makara şeklinde bir eklemdir. Birbirine bakan kemik yüzeyler kıkırdak ile kaplıdır. Kıkırdak yüzeylerin kaymasını sağlayan sıvıyı üreten süngerimsi bir yapı (sinovial doku) eklemin içinde yer alır. Tüm bu yapılar kapsül adı verilen bir kalın örtü ile sarılır ve ayak bileği etrafındaki güçlü bağlar ile sağlamlık kazanılır.
Ayak bileği sıkışma (impingment) sorunları
Ayak bileği çevresindeki veya içerisindeki dokuların belli hareketlerle sıkışarak ağrı yaratmasına ayak bileği sıkışma (impingment) sendromu denir. Sıkışma çoğunlukla ayak bileği tam ön ve arkaya doğru hareket ettiğinde artar, ön kısımda olan sıkışma genellikle ayak bileği burkulması sonrasında ortaya çıkar:
Ayak bileği ön kısmındaki bu sıkışmaya ön (anteriyor) sıkışma denir, zamanla, ayak bileği ön kenarı boyunca sıkışma tahrişe yol açabilir. Geçmişte tekrarlayan ayak bileği burkulmaları sonucunda zamanla kemik çıkıntıları oluşur bu durum ağrı ve zamanla sürtünmeye bağlı eklem kıkırdağının bozulmasına yol açar.
Arka (posteriyor) sıkışma çoğunlukla bale dansçıları gibi aşırı öne doğru ayak bileği hareketi yapan kişilerde görülür ve ağrı ayak bileği arka kısmında oluşur.
Belirtiler
Ön kısım (Anterior) sıkışma da, ayak bileği burkulmasından sonra devam eden uzun süreli ayak bileği ağrıları mevcuttur. Günlük işlerde ayak bileği güvensiz ve zayıf hissedilir, sıkışmaya bağlı ayak bileği bağlarında ödem ve doku kalınlaşması oluşur. Ayak bileğinde şişme ve yukarı doğru hareketlerde ağrı şiddetlenir.
Arka kısım (posterior) sıkışma da, topuk ve ayak bileği arka kısmında derin ağrı hissedilir. Genellikle hassasiyet dış ayak bileği kemik kısmının (fibulanın alt ucu) hemen arkasındadır. Ağrı genellikle ayak bileğinin aşağı doğru hareketleriyle artar.
Cerrahi Dışı Tedavi
Şişlik ve ağrının azalması için ayak bileği dinlendirilir, buz tatbiki yapılır, ödem giderici (antienflamatuar) ilaçlar kullanılır. Ayak bileği hareketlerini bir süre kısıtlamak uygun olur bunun için ortezler kullanılabilir. Bu dönemde Fizik tedavi ile bir süre hasta takip edilmelidir.
Cerrahi Tedavi
Cerrahi dışı tedaviler ile ilerleme sağlanamaz ise cerrahi tedavi yapılmalıdır. Cerrahi tedavide sıklıkla kullanılan yöntem artroskopik ayak bileği cerrahisidir, İki küçük delikten yapılan bu cerrahi yöntemde ayak bileği sıkışmasına neden olan kemik ve yumuşak dokular uygun aletlerle temizlenir. Cerrahi girişim sonrasında hastalara koltuk değneği kullanmaları önerilir, bu süre 2- 3 hafta kadardır, daha sonra hasta sıkı bir rehabilitasyon programına alınır.
Ayak bileği kıkırdak yaralanmaları
Kıkırdak yaralanmaları ayak bileğinde ağrı ve eklem sertliği oluşturan bir sorundur Tüm yaş gruplarında görülebilir. Vakalarının çoğunda, genellikle ayak bileği burkulması sonrası kıkırdak hasarı vardır. Kıkırdak hasarı ayak bileği yaralanmasına bağlı olarak değişim gösterir, sıklıkla talusun üst kısmında oluşur.
Belirtiler
Başlangıçta, kıkırdak yaralanması diğer ayak bileği burkulma yaralanması gibi davranır. Ayak bileğinde şişlik ve ağrı hissedilir ve zorlukla ayak bileği üzerine ağırlık verilir. Şikayet ve fizik muayene ile ilk tanı konulur, Radyografi ile genellikle ayak bileği (bazen Talar kubbe denilen üst kısım) değerlendirilir ancak çoğu zaman bu yöntem yetersiz kalır. Bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) tarama gibi özel testler lezyonu değerlendirmede daha etkili yöntemlerdir.
Cerrahi dışı tedavi
Altı hafta ayak bileği hareketsiz bırakılır ve koltuk değneği kullanarak ayak bileğine yük binmesi engellenir, kontrollerde eğer iyileşme tespit edilirse bu şekilde takip edilir.
Cerrahi Tedavi
Yapılan tetkiklerde büyük- ayrılmış kıkırdak parçası tespit edilmişse veya takiplerde iyileşme tespit edilemez ise cerrahiye karar vermek gerekir. Ameliyatta artroskopik yöntem ile ayak bileği eklemine girilerek kırık parça çıkarılır ve parçanın koptuğu yer temizlenir bölgeye delikler açılır (debridman ve drilling).
Eğer kıkırdak hasarlı bölge büyükse, açık cerrahi yöntem kullanılarak mozaik plasti denilen kıkırdak transferi yöntemi kullanılabilir.
