Diz Protezi
Diz protezi, diz eklem kıkırdağının ileri derecede bozulması sonucu gelişen diz kireçlenmelerinde tercih edilen tedavi yöntemidir. Bu ameliyatta, bozulan eklem yüzeylerinin üç kısımları tekniğine uygun olarak çıkarılır ve yerlerine protez dediğimiz suni yüzeyler yerleştirilir. Diz protezleri diz görevlerini taklit ederler, protezin esas kısmı titanyum veya kobalt-krom metal alaşımından, ara parçası bir tür güçlendirilmiş plastik olan polietilenden oluşur. Günümüzdeki teknolojik gelişmelere paralel olarak tasarım ve kullanılan maddelerde gelişmeler sağlanmış, tedavi sonuçları daha başarılı hale gelmiştir.
Hangi hastalara total diz protezi uygulanabilir?
Sağlıklı kıkırdaklar eklemlerin düz, sürtünme oranı düşük ve korunaklı bir biçimde hareket etmesini sağlarlar. Eğer kıkırdaklar bir hastalık ya da sakatlık nedeniyle zarar görmeye başlamış ise, eklemin çevreleyen dokular iltihaplanır ve ağrıya sebep olur. Zaman içerisinde aşınan kıkırdaklar kemiklerin birbirine değerek daha da fazla ağrı yapmasına neden olur. Bu duruma gelmiş diz eklemininde çözüm diz protezi yapmaktır . Genellikle orta yaşı geçmiş hastalara uygulanan bir ameliyattır. Protez uygulaması 55 yaş ve sonrasında yapıldığında ömür boyu kullanmak mümkün olabilir. Ancak daha genç yaşlarda yapıldığında zamanla protezde eskime nedeniyle ikinci bir protez değiştirme ameliyatı gerekebilmektedir.
Ne zaman diz protezi yapılmalı?
Kural olarak diz kireçlenmesi olan her hasta ayrı değerlendirilmelidir. Ameliyata karar verilmeden önce ilaç tedavisi, enjeksiyon ve fizik tedavi egzersizleri gibi yöntemlerin denenmiş olması gereklidir Hastaya protez ameliyatının önerilmesi için 2 soruya evet cevabı alınması gereklidir;
- Dizdeki ağrı nedeniyle yürümede zorlanılıyor mu?
- Ağrı ya da acı gece uyumaya engel oluyor mu?
Hastanın ağrısız yürüme mesafesinin 300 metrenin altına düşmesi. Her gün ağrı kesici ilaç kullanmak zorunda kalması halinde hastaya protez yapılması gerekmektedir. Her gün ağrı kesici almak zorunda kalan hastalarda ilaçlara bağlı böbrek ve karaciğer hasarı meydana gelebilir. Hastanın yürüme mesafesinin artırılması ve ağrı kesici ihtiyacının önüne geçilebilmesi için diz protezi ameliyatı yapılmasında fayda vardır.
Diz protezinden beklenti ne olmalı?
Total diz protezine karar verirken önemli bir nokta bu cerrahinin neleri sağlayıp neleri sağlayamayacağının bilinmesidir. Yapay bir dizin tamamen normal diz gibi olması beklenmemelidir. Eğer eşlik eden başka sağlık sorunu yok ise günlük normal aktivitelerin çoğu rahatlıkla yapılabilir. Dizlerinde hareket kısıtlılığı olan hastaları %90′ ı total diz protezi sonrası daha iyi bir hareket açıklığına sahip olur. Ancak protez ile kireçlenme gelişmeden önce de yapamadığından daha fazlasını yapamayacağının bilinmesi gerekmektedir. Cerrahi sonrası hayatın geri kalan kısmında futbol, basketbol gibi kontak sporları yapılamaz ancak çok zorlamamak şartı ile tenis oynanabilir, kısa mesafeli koşular yapılabilir.
Protezin ömrü nedir?
Total diz protezini oluşturan metal ve plastik parçalar, hareket sırasında ortaya çıkan sürtünmeye bağlı olarak zaman içinde aşınır. Aşınma ile ortaya çıkan ve gözle görülmeyecek kadar küçük metal ve plastik parçalarına karşı vücudun cevabı ile protezler tutunduğu kemikten ayrılıp gevşeyebilir. Eğer operasyon deneyimli bir cerrah tarafından ileri teknoloji ürünü malzeme ile yapılırsa protezin dayanma süresi 20 yıl civarındadır. Hastaların en çok merak ettiği protezin kaç yıl dayanacağı konusu başlıca 3 faktöre bağlıdır.
Birincisi; Protez ameliyatını yapan doktorun bu konudaki deneyimleri,
İkincisi; Kullanılan protezin kalitesi ve dayanıklılığı,
Üçüncüsü; Hastanın protezini kullanma biçimidir. 100 kilo üstü ve çok aktif bir yaşam (yorucu sporlar, ağır iş koşulları, sık sık düşme, çok fazla atlayıp zıplama vb) süren kişilerde protez ömrünün 5 yıl kadar azalması beklenebilir. Buna rağmen tamamen ağrısız ve diz bükülmesinin 90 dereceden fazla olduğu ortalama 20 yıllık konforlu bir yaşam süresi elde edilir.
Protez ömrünü doldurduğunda ağrı yapmaya başlar ve şikayetler zamanla ilerler. Buna neden protezin gevşemesi ve aradaki plastik benzeri materyalin aşınması olabilir. Çeşitli sebeplerle gevşemiş ve aşınmış protezlere ikincil bir değiştirme ameliyatı gerekebilir. Bu durumda protezin aşınan ve gevşeyen parçaları revizyon diz protezi denilen daha komplike bir ameliyatla değiştirilir. Revizyon ameliyatları cerrahi teknik olarak daha güç ve komplikasyon oranları yüksek olsa da sonuçları başarılıdır.
Total diz protezi nasıl yapılır?
Uygun anestezi yapıldıktan sonra dizin önünden yapılan bir kesi ile diz eklemine ulaşılır. Eklemi oluşturan üç kemiğin (Uyluk-Kaval-Diz kapak kemikleri) birbirine temas eden yüzlerindeki aşınmış kıkırdak dokusu, ince bir kemik tabakası ile birlikte kesilerek çıkarılır, sonra uygun boyutlarda seçilen protez parçaları, kemik çimentosu (Polimetilmetakrilat) adı verilen bir dolgu maddesi kullanılarak hazırlanan kemik yüzeylere tutturulur. Böylece eklem yüzeyleri, metal ve güçlendirilmiş bir tür plastikten yapılmış parçalar ile kaplanmış olur.
Ameliyat 1-2 saat arasında sürer. Ertesi gün diz hareketlerine başlanır ve yardımla ayağa kalkılır. Oda ve koridor içinde rahat yürüyebilir hale geldiğinde hastaneden taburcu olunur. Bu süre, hastadan hastaya çok farklılık göstermekle birlikte 3-5 gün arasında değişebilir.
Kiloya dikkat etmek gerekir!
Diz protezi uygulaması sonrasında kiloya dikkat etmekte fayda vardır. Vücut ağırlığınız ne kadar fazla olursa dizlerinize o kadar fazla yük binmiş olur. Bu nedenle de dizlerin görevi çoğalır ve görev yapma süresi ve verimliliği azalır. Buna bağlı olarak protezlerin ömrü kısalır… Fazla kilosu olmayan bireylerin diz protez ameliyatları daha verimli sonuçlar yaratmaktadır.
