Kireçlenme (Artroz)

Halk arasında kireçlenme olarak bilinen “artroz” vücuttaki eklemlerin bozulması anlamına gelir. En çok dizlerde ve kalça eklemlerinde görülür. Hastalığın görülme sıklığı yaş ilerledikçe artar. Yaşlanan bedende ömrünü tamamlayan veya yaralanma sonucunda ölen hücreler çoğunlukla yerini yenilerine bırakır. Eklem kıkırdağı hariç! Eklem kıkırdağı yenilenme potansiyeli olmayan bir dokudur.

Yaşın ilerlemesi ile birlikte hareketsizlik ve aşırı kilo, eklemlere binen yüklerin artışıyla oluşan deformasyonlar, eklemdeki uyumlu geometrik yapıyı bozan sebepler örneğin; kaza sonrası eklem içi kırıklar, geçirilmiş eklem içi ameliyatlar, çocukluktaki gelişimi sürecinde oluşmuş bir problem veya açısal bir bozukluğun bulunması yük dağılımını bozarak eskimeye ve dolayısıyla artroza neden olur.

Hastalığın seyri sırasında, kıkırdak dokusunun harap olması ile eklem mesafesi daralır. Hastalar eklemin daralarak birbirine sürtünmesine bağlı olarak yürüme mesafesinin azalması, hareketle ağrı, eklemlerden ses gelmesi, eklem çevresinde şişlik gece ağrısı gibi şikayetlerle doktora başvururlar. Kalçada artroz meydana geldiğinde ve artroz ilerleyip hasta yürüyemez hale geldiği zaman tek şans protez ameliyatıdır. Ancak dizlerde durum farklı bu bölgede artrozun ilerlemesini kontrol altına almak daha kolaydır.

Eklemler birbirine geometrik olarak tam uyumlu yüzeylerdir. Diz eklemde açısal bir problem başladığında eklem yüzeylerine eşit dağılması gereken kuvvet bir tarafta toplanır ve aşınma olur. Aşınma sonucu kemiğin üstündeki kıkırdak doku bozulur. Bu tarz bozukluklar çoğunlukla 40 yaşında ortaya çıkar. O zaman hasta ikna olur da açısal bozukluğu düzeltilirse, hayatı boyunca problem çıkmayacak şekilde dizin ömrünü uzatmak mümkün olabilir.

Kıkırdak dokusunun tam harap olmadığı ve eklemin çok bozulmadığı erken tespit edilmiş diz artrozunda Artroskopik yöntemler uygulanabilir. Artroskopi iki müdahale deliğinden diz içi bozulmuş menisküs ve kıkırdakların temizlenmesi esasına dayanır ve aynı gün hasta taburcu edilerek yürütülür.

Artroz tedavisinde ilk amaç protez tedavisine gerek kalmadan dizi doğal hali ile kullanılabilir hale getirmek. Bunun ilk şartı erken teşhis. Bu sebeple merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken dizlerinde sorun yaşayanların doktora başvurması önerilir.

Geç kalındığındaysa tek tedavi yolu protezdir. Protez ile ağrı, hareket kısıtlılığı ve eklemlerde şekil bozuklukları düzeltilip, hastaların baston ve benzeri yardımcı malzemelere gerek duymadan yürümeleri sağlanır. Ancak burada yabancı bir materyal olan protezin bir ömrü olduğunu ve ameliyatının bazı riskler taşıdığını unutmamak gerekir. Bu nedenle doğal olanı koruma ve korunmadır. Dizde artrozun getirdiği sorunları yaşamamanın yolu her yaşta spor yapmaktan ve kilo almamaktan geçer.

Genellikle yaşlılıkta insanlar kendi köşelerine çekilirler. Oysa yaşlılıkla birlikte şişmanlamanın de getirdiği risk faktörü ile dizlere binen yük artar. Bu da dizlerde daha çok artroz görülmesine yol açıyor. Bu noktada en önemli koruyucu faktör egzersiz yapmak ve her yaşta hareketli olmaktır.